Fakty i mity o pizzy, czyli co warto o niej wiedzieć

Pizza to jedno z najbardziej popularnych dań na całym świecie, którym każdego dnia w knajpach w różnych zakątkach globu delektują się ludzie z różnych kultur, środowisk i klas społecznych. Ma ona długą i fascynującą historię, która sięga XVIII wieku. Dowiedz się więcej na temat pochodzenia pizzy, jej znaczenia dla światowej kultury oraz związanych z nią kontrowersjach.

Krótka historia włoskiej pizzy

Potrawy zbliżone do pizzy znane są od ludzkości przynajmniej od neolitu. Swój obecny kształt zaczęła ona jednak przybierać dopiero w epoce nowożytnej. Dokładne pochodzenie pizzy jest trudne do ustalenia, ale przyjmuje się, że powstała ona w Neapolu pod koniec XVIII wieku. Początkowo było to proste danie z płaskiego chleba, pomidorów, czosnku, oliwy i ziół. Pierwsza pizzeria, czyli Antica Pizzeria Port’Alba, została otwarta w 1830 roku i szybko stała się popularna wśród klasy robotniczej, która nie mogła sobie pozwolić na droższe posiłki.

Przeczytaj również: Czym powinna wyróżniać się dobra pizzeria?

Jeszcze w XIX wieku potrawa ta trafiła jednak na salony. Znana opowieść głosi, że pierwsza pizza margherita została przyrządzona przez włoskiego kucharza Raffaele Esposito dla królowej Małgorzaty Sabaudzkiej. Idea była taka, aby placek był przyozdobiony składnikami we włoskich barwach narodowych, czyli pomidorami, mozzarellą i bazylią. Od tego czasu margherita uznawana jest za wzorzec prawdziwej włoskiej pizzy.

Przeczytaj również: Gdzie zjeść dobrą pizzę w Nowym Dworze Mazowieckim?

Pizza po amerykańsku

W wielu pizzeriach nie dostaniemy jednak tradycyjnej włoskiej pizzy, lecz jej amerykańską odmianę. Potrawa ta zaczęła zdobywać popularność w Stanach Zjednoczonych na początku XX wieku wraz z napływem włoskich imigrantów. Pierwsza pizzeria w USA została otwarta w 1905 roku w Nowym Jorku. Nawiązywała ona do włoskich korzeni, lecz musiała dostosować swoje menu do gustów amerykańskiej klienteli. Różnice w końcu stały się na tyle duże, że szybko zaczęto mówić o pizzy w stylu nowojorskim. To właśnie tam po raz pierwszy pojawiła się także praktyka sprzedaży pizzy na kawałki.

Amerykańska pizza różni się od włoskiej przede wszystkim grubszym i bardziej puszystym ciastem oraz znacznie większą obfitością składników. Mimo że nazwa pepperoni wskazuje na włoskie pochodzenie, salami po raz pierwszy na pizzy pojawiło się właśnie w Stanach Zjednoczonych. Miało to miejsce w latach 60. XX wieku. W USA powstała też jedna z najbardziej kontrowersyjnych odmian tego dania, czyli słynna pizza hawajska. Eksperymenty z różnymi składnikami okazały się na tyle udane, że dziś ciężko nawet oszacować, ile rodzajów pizzy serwowanych jest w restauracjach na całym świecie.

Pizza bianca i pizza rossa

Wróćmy na chwilę do Włoch. Współcześnie dwa najpopularniejsze rodzaje tradycyjnej włoskiej pizzy to pizza bianca i pizza rossa. Choć na pierwszy rzut oka mogą wyglądać podobnie, różnią się jednym istotnym składnikiem. Wśród składników pizzy bianca znajdziemy m.in. oliwę z oliwek, sól, pieprz, rozmaryn i tarty ser. Brak wśród nich jednak sosu pomidorowego, który stanowi kluczowy składnik pizzy rossa. Sos ten wytwarzany jest ze specjalnej odmiany pomidorów, którą uprawia się w Kampanii. W tym regionie panują bowiem najlepsze warunki do uprawy tych warzyw. Znajdują się tam bowiem bardzo żyzne gleby wulkaniczne.

Profile smakowe obu rodzajów pizzy znacznie się różnią. Pizza bianca ma łagodny smak oraz również lekko chrupiącą teksturę, którą zawdzięcza bardzo cienkiej skórce. Pizza rossa ma z kolei bardziej wyrazisty smak dzięki połączeniu sosu pomidorowego, sera mozzarella i ziół takich jak oregano czy bazylia. Aby spróbować prawdziwej włoskiej pizzy, nie musimy jechać na Półwysep Apeniński. Możemy zamówić ją w wielu dobrych restauracjach w całej Polsce, m.in. w food hall Słony Spichlerz w Gdańsku. Ważne jednak, aby wybrać taki lokal, w którym wykorzystywane są świeże i jakościowe składniki, a pizza wypiekana jest w prawdziwym, tradycyjnym piecu szamotowym.

Wymiar kulturowy pizzy

Współcześnie pizza stała się daniem kultowym, którym zajadają się zarówno przedstawiciele elit, jak i prości ubodzy ludzie. Jest również nieodłącznym elementem spotkań towarzyskich, przede wszystkim ze względu na to, że bardzo łatwo można się nią podzielić. Jest to także potrawa niezwykle wszechstronna, którą można potraktować zarówno jako codzienny posiłek, jak i okazjonalną przekąskę.

Co ciekawe, każdy kraj ma swoje własne wersje i preferencje dotyczące składników. W Polsce popularne są takie dodatki jak cebula i boczek, a w Japonii – krewetki i majonez. Dzięki bardzo szerokim możliwościom personalizacji niemalże każdy znajdzie taką pizzę, która będzie mu smakowała. Nic więc dziwnego, że niemalże codziennie możemy zaobserwować, jak Polacy zajadają się nią w knajpkach na Starym Mieście w Gdańsku i w wielu innych miejscach na terenie naszego kraju.

Mity i kontrowersje dotyczące pizzy

Na temat pizzy funkcjonują pewne mity, które warto zdementować. Niektórzy twierdzą, że jest to danie niezdrowe. Wiele zależy jednak od składników. Gdy postawimy na świeże warzywa i przyprawy, pizza może być naprawdę niskokaloryczna i dostarczać wielu cennych składników odżywczych. Co więcej, włoscy naukowcy są zdania, że regularne spożywanie pizzy może uchronić nas przed nowotworem. Amatorzy tej potrawy mają mieć znacznie mniejsze ryzyko zachorowania na raka jamy ustnej i jelita grubego.

Co ciekawe, kontrowersje dotyczą również kraju, z którego pizza pochodzi. Powszechnie uważa się, że narodziła się ona we Włoszech, lecz niektórzy historycy są zdania, że pszenne placki z oliwą i czosnkiem były wypiekane już w Starożytnej Grecji i to ona powinna uchodzić za ojczyznę pizzy. Teoria ta nie ma jednak zbyt wielu zwolenników i nikt na poważnie raczej nie wątpi, że potrawa, którą dziś znamy jako pizzę, została stworzona przez włoskich kucharzy, a wszystko, co było wcześniej, stanowiło jedynie dla nich inspirację.